NHÀ BÁO TRƯƠNG VĨNH KÝ

NHÀ BÁO TRƯƠNG VĨNH KÝ

  Tấm ảnh chân dung Nhà báo Trương Vĩnh Ký, người đặt viên gạch đầu tiên cho nền Báo chí Việt Nam                                          

Trương Vĩnh Ký ( Petrus Ký, 1837-1898). Sinh ra và lớn lên trong bối cảnh đất nước đang trải qua những biến động lớn, Trương Vĩnh Ký sớm bộc lộ tư chất thông minh và khát khao học hỏi. Ông được đào tạo bài bản trong các trường dòng, thông thạo nhiều ngôn ngữ như La-tinh, Hy Lạp, Hán, Pháp, Anh, Tây Ban Nha, và Bồ Đào Nha. Khả năng ngôn ngữ vượt trội cùng với kiến thức sâu rộng về văn hóa Đông – Tây đã giúp ông trở thành một nhân vật kiệt xuất trong giới trí thức đương thời. Ông được coi là một trong những người tiên phong đã đóng góp to lớn, đặt viên gạch đầu tiên cho nền báo chí quốc ngữ Việt Nam. Một học giả uyên bác, thông thạo nhiều ngoại ngữ, và có vai trò quan trọng trong việc truyền bá chữ Quốc ngữ.

Năm 1865 Gia Định Báo ra đời, đánh dấu cột mốc quan trọng trong lịch sử báo chí Việt Nam. Trương Vĩnh Ký, với vai trò chủ bút, đã góp phần định hình nội dung và cách thức thể hiện của tờ báo chữ Quốc ngữ đầu tiên này. Dù Gia Định Báo ban đầu mang tính chất công báo, chủ yếu đăng tải các nghị định, thông tin hành chính của chính quyền thực dân, nhưng sự tồn tại của nó đã chứng minh tính khả thi và tiềm năng của chữ Quốc ngữ trong vai trò một công cụ truyền thông. Gia Định Báo đã đánh dấu một bước ngoặt quan trọng khởi đầu cho lịch sử báo chí Việt Nam, là nền móng cho sự phát triển của báo chí quốc ngữ sau này. Nhà báo Trương Vĩnh Ký đã viết và dịch nhiều bài báo, dịch sách bằng chữ Quốc ngữ, góp phần phổ biến kiến thức và văn hóa đến công chúng rộng rãi hơn. Ông được xem là  người mở đường tiên phong cho chữ Quốc ngữ và hoạt động báo chí tại Việt Nam, qua đó, phần nào hình thành nên tinh thần đấu tranh bằng ngòi bút của người Việt. Hình ảnh người làm báo Trương Vĩnh Ký hiện lên qua những trang Gia Định Báo là một người tiên phong, miệt mài với con chữ. Ông không chỉ biên soạn, dịch thuật mà còn nỗ lực chuẩn hóa, hoàn thiện chữ Quốc ngữ để nó trở thành một phương tiện diễn đạt mạch lạc, dễ hiểu. Công việc này, dù âm thầm, lại có ý nghĩa to lớn trong việc phổ cập chữ Quốc ngữ, tạo tiền đề cho sự phát triển mạnh mẽ của báo chí và văn học Quốc ngữ sau này.

Nhân dịp kỷ niệm 100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam (21/6/1925–2025), chúng ta thành kính tưởng nhớ đến một bậc tiền nhân Nhà báo Trương Vĩnh Ký, người được ghi nhận là nhà báo đầu tiên ở Việt Nam, đồng thời là một học giả lỗi lạc, nhà ngôn ngữ học, nhà văn hóa tiêu biểu của dân tộc. Sinh trưởng trong một gia đình họ Trương tại Cái Mơn (Bến Tre), Trương Vĩnh Ký sớm thể hiện tài năng vượt trội, thông thạo 27 ngôn ngữ, kiến thức uyên thâm Đông Tây, Kim cổ. Với tinh thần "vì nước vì dân", ông dùng ngòi bút thay lời nói, thay hành động, để truyền bá tri thức, nâng cao dân trí. Gia Định Báo – tờ báo đầu tiên bằng chữ Quốc ngữ, mở đầu cho lịch sử báo chí Việt Nam. Cây bút của Trương Vĩnh Ký không chỉ chuyển tải thông tin mà còn là công cụ thức tỉnh dân trí, hun đúc tinh thần yêu nước qua từng trang báo, từng lời văn mạch lạc. Là người họ Trương tiêu biểu, ông luôn là tấm gương sáng về trách nhiệm trí thức, đức độ người cầm bút. Trương Vĩnh Ký chính là minh chứng rằng, báo chí chân chính phải phục vụ lợi ích cộng đồng và giữ gìn hồn cốt dân tộc. Ông còn là một học giả Uyên bác, nhà văn hóa

Người làm báo “vì dân mà viết, vì nước mà nghĩ” Ông không viết để phục vụ quyền lực, càng không viết để xu nịnh thời cuộc. Trái lại, Nhà báo Trương Vĩnh Ký hướng cây bút của mình về phía dân tộc – nơi có những con người lam lũ, nơi cần ánh sáng trí tuệ, nơi cần sự thức tỉnh. Ông dịch sách, viết báo, mở lớp dạy học, khơi nguồn chữ Quốc ngữ, làm cho nó phổ biến và gần gũi với người Việt. Ông từng nói: “Tôi là người An Nam, tôi phải đem trí thức mà tôi học được, đem ra giúp nước tôi, giúp đồng bào tôi.”

Là một người họ Trương, Nhà báo Trương Vĩnh Ký không chỉ làm rạng danh dòng họ mà còn để lại bài học lớn về trách nhiệm trí thức, đạo đức làm người, và tinh thần yêu nước thông tuệ. Ông không cầm gươm giáo, nhưng cây bút của ông sắc bén và có sức lan tỏa vượt thời đại. Trong thời đại ngày nay, khi người họ Trương Việt Nam đang là một tổ chức đoàn kết, phát triển và dựng xây giá trị chung, trí tuệ và tinh thần phụng sự của Trương Vĩnh Ký vẫn là một ánh sáng soi đường. Ông là minh chứng rằng, mỗi người họ Trương đều có thể góp phần cho dân tộc bằng chính sự nghiệp cùng tâm huyết, đạo đức của mình. Ông không chỉ là một nhà báo, mà là một nhà cách mạng tư tưởng. Không phải bằng súng đạn, mà bằng tri thức, ông đã mở ra kỷ nguyên báo chí. Thế hệ trẻ ngày nay, nguyện học theo tấm gương của ông, sống có lý tưởng, viết có trách nhiệm, và gìn giữ hồn cốt dân tộc trong từng lời văn, tiếng nói.

Nhà báo Trương Vĩnh Ký như một biểu tượng cho thấy sức mạnh của ngòi bút. Dù trong hoàn cảnh nào, ngòi bút vẫn có thể trở thành một vũ khí, một công cụ mạnh mẽ để truyền tải thông tin, phổ biến tri thức và khơi gợi ý thức. Đối với những người họ Trương Việt Nam, Trương Vĩnh Ký không chỉ là một Nhà báo vĩ đại mà còn là niềm tự hào, là tấm gương về sự cống hiến cho sự nghiệp văn hóa, giáo dục và báo chí của dân tộc.