Gửi lòng về họ Trương Bá Thước

GỬI LÒNG VỀ HỌ TRƯƠNG BÁ THƯỚC

(Bài viết nhân dịp Đại hội Đại biểu họ Trương huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa)

Trương Ngọc Vui

Mọi người hay bảo nhau: “Nói trước – Bước không qua”, đôi khi thấy cũng đúng, chỉ vì một lý do “lãng nhách” mà tôi không có mặt tại Đại hội Đại biểu họ Trương huyện Bá Thước, tỉnh Thanh. Hẹn hò, hứa hẹn với rất nhiều bà con, anh em bè bạn thành ra thất hứa. Âu cũng là cơ duyên chưa trọn.

Hình ảnh về Đại hội Đại biểu họ Trương huyện Bá Thước (28/10/2017).

Đã từ lâu, vùng đất Bá Thước, Thanh Hóa cứ thu hút, thúc giục trong tâm trí, khơi gợi một sự tò mò, nhớ mong như người đi xa muốn về quê cũ. Vùng đất với truyền thuyết về Nàng Mứn ở Mường Khoòng giỏi giang, xinh đẹp, vì nợ nước, thù nhà đã tập hợp dân binh cầm quân chống giặc phương Bắc, sau khi hy sinh hóa thành bướm trắng dẫn dắt cháu con đánh giặc, trả được thù nhà, nàng là niềm tự hào của những người phụ nữ trên quê hương Bá Thước. Hình tượng người phụ nữ Mường Khòong cũng là hình tượng người phụ nữ Việt Nam từ bao đời nay bất khuất, trung hậu, đảm đang.

Bá Thước nằm trong vùng đất địa linh nhân kiệt của xứ Thanh, có lịch sử từ ngàn năm có lẻ, nơi được mệnh danh là “Việt Nam thu nhỏ”, linh khí núi sông hun đúc, Bá Thước rạng danh với anh hùng áo vải Cầm Bá Thước (1858 – 1895). Cầm Bá Thước tên thật là Lò Cắm Pán, sinh tại Lùm Nưa, tổng Trịnh Vạn, châu Thường Xuân (nay là xã Vạn Xuân, huyện Thường Xuân, tỉnh Thanh Hóa). Năm 1886 Cầm Bá Thước nghe theo chỉ dụ Cần vương chống Pháp đã cùng Tôn Thất Thuyết phò tá Vua Hàm Nghi, nhậm chức Bang biện Quân vụ 2 châu Thường Xuân, Lang Chánh tập hợp nghĩa binh chống Pháp. Từ năm 1886 đến 1895 ông tham gia khởi nghĩa Hùng Lĩnh với Tống Duy Tân, tham gia khởi nghĩa Hương Khê với Phan Đình Phùng. Gần 10 năm đấu tranh, gìn giữ quê hương, ngày 13/5/1895 ông bị giặc Pháp bắt, sau khi chiêu hàng không được ông bị Pháp bí mật thủ tiêu khi mới 37 tuổi. Sau khi ông mất nhân dân đã lập đền thờ ông ở cửa Đạt, Thường Xuân, Thanh Hóa. Danh tiếng của ông còn mãi với thời gian:

“Bất tử đại danh thùy vũ trụ

Như sinh chính khí tạc sơn hà”.

Khu bảo tồn thiên nhiên Pù Luông – Bá Thước – Thanh Hóa

Bá Thước, Hoằng Hóa, Thạch Thành cũng như một số nơi trong tỉnh Thanh Hóa có mật độ người họ Trương Mường khá đông đảo, có huyện người họ Trương chiếm trên 60% dân số. Thanh Hóa có số dân đứng thứ 3 trên cả nước, nhưng Hoằng Hóa, Bá Thước lại là những địa danh có tỷ lệ người họ Trương nhiều nhất trên toàn quốc. Bối cảnh lịch sử nào đã làm nên điều kỳ thú này? Theo nhà nghiên cứu Lịch sử - Văn hóa - nhà báo Trương Thị Kim Dung thì vào những năm đầu công nguyên Hoằng Hóa là một thương cảng lớn, thuận lợi cho người họ Trương vốn làm nghề trên sông nước đã tụ tập về đây cư ngụ và phát triển dân cư ra các vùng Hà Trung, Như Thanh, Thường Xuân, Lang Chánh, Bá Thước, Ngọc Lặc v.v…Cũng từ đây những chi tộc họ Trương phát triển ngược trở ra vùng đồng bằng trung du miền Bắc, đến khoảng thế kỷ thứ XV một số chi tộc lại phát triển vào miền Trung và miền Nam. Nếu nói Thanh Hóa là cái nôi của người họ Trương Việt Nam có thể cũng không sai. Cùng với bách gia trăm họ, người họ Trương có mặt ở xứ Thanh từ thời Triệu Đà với điển tích cụ tổ nghề gốm Trương Trung Ái và thời nào cũng có những người họ Trương nổi tiếng: Thám hoa – Hiệu thư Trương Phóng (thế kỷ thứ 14), Tiến sĩ – Đề hình Giám sát Ngự sử Trương Đức Quang (thế kỷ 15), Tiến sĩ Trương Quang Tiền, Trương Hữu Hiệu, Trương Hữu Thiệu (thế kỷ thứ 17), Tiến sĩ Trương Thì, Hầu tước Trương Huy Dực (thế kỷ thứ 18)…Tộc Trương Công ở Bá Thước là một chi nhánh của dòng họ Trương Công Danh gia vọng tộc ở Thanh Liêm, tỉnh Hà Nam, khởi nguồn từ cụ tổ Trương Công Tào – Tân bộ Lễ triều Lê sơ (1428). Những đời con cháu sau này của cụ có rất nhiều người tài giỏi, có công giữ nước và dựng xây đất nước như Vương Hoàng nghĩa Đại phu Trương Chí Tín (đời thứ 7). Quan “Tiết bất đáo” – Thượng thư – Tế tửu Quốc Tử giám Trương Công Giai (đời thứ 9). Tiến sĩ – Tự khanh Hoàng diễm hầu Trương Minh Lượng thời Lê Trịnh (đời thứ 9). Thân mẫu nhà Bác học Lê Qúy Đôn Trương Thị Ich (đời thứ 10)…

Ông Trương Văn Lịch – Bí Thư – Chủ tịch HĐND huyện Bá Thước

Tác giả bài viết này là hậu sinh đời thứ 17 của Quận công – Đặc tiến Phụ quốc Thượng tướng quân Trương tướng công – khởi nguồn từ thế kỷ thứ 15 từ quê hương Thanh Hải, Thanh Liêm, Hà Nam. Bao năm qua người viết bài viết này đã đi nhiều nơi chắp nối, tìm về nguồn cội xong vẫn chưa tìm ra lời kết. Thẳm sâu trong dòng máu, những tiếng gọi cội nguồn thì thầm như tiếng gọi hồng hoang phải tìm về Bá Thước, lỡ dịp dự đại hội họ Trương Bá Thước là lỡ một dịp được gặp gỡ đông đủ bà con, anh em dòng tộc, để lại bao điều trằn trọc, suy tư…

Về với Bá Thước không chỉ là về với những danh lam thắng cảnh Pù Luông, thác Mơ, suối Cá mà còn là về với bà con họ Trương vũng úng lũ, chia sẻ nhọc nhằn trong cuộc sống cam go, về thắp một nén nhang cho người anh, người đồng đội bao năm gian khó,vui buồn trên đất Tây nguyên…

Mặc dầu vậy, tôi rất mừng cùng bà con họ Trương Bá Thước, kể từ Đại hội hôm nay, bà con anh em đã có một tổ chức của riêng mình. Hội đồng họ Trương Việt Nam nói chung, Hội đồng họ Trương huyện Bá Thước nói riêng cùng với Hội đồng họ Trương các tỉnh, thành phố đang hướng tới sự đoàn kết, giúp đỡ những gia đình có hoàn cảnh khó khăn, dìu dắt cháu con phấn đấu vươn lên trong học tập, công tác. Tạo điều kiện để con em liên kết – liên doanh trong sản xuất, kinh doanh và động viên lớp trẻ phấn đấu trong học tập, rèn luyện trở thành một lớp người họ Trương kế tiếp có kỹ năng, trình độ khoa học tiên tiến, nối tiếp truyền thống hào hùng của tổ tiên ngàn năm đồng vọng.

Những con người tâm huyết của họ Trương Thanh Hóa và Bá Thước.

Hội đồng họ Trương Bá Thước có những người tài năng, đức độ như Bí thư huyện ủy Trương Văn Lịch. Tâm huyết, nhiệt tình như nguyên Giám đốc Bệnh viên Đa khoa – Bác sỹ Trương Thị Màu. Năng động, trẻ trung, hết lòng vì đồng tộc như cán bộ Bệnh viện - “sơn nữ” Trương thị Mai…và rất, rất nhiều những thành viên dòng họ sẽ hàng ngày đồng cam cộng khổ, chia ngọt sẻ bùi, quan tâm, chăm lo đến cuộc sống của bà con dòng họ, tôi tin rằng những mục đích cao cả của Hội đồng họ Trương sẽ từng ngày, từng giờ trở thành hiện thực.

Chúc mừng bà con họ Trương Bá Thước. Chúc mừng sự thành công của Đại hội.

Nam Định, ngày 28 tháng 10 năm 2017

Trương Ngọc Vui

Phó Chủ tịch Thường trực Hội đồng họ Trương Hà Nam Ninh