Hoàng Sa- Trường Sa và người họ Trương

*Những người họ Trương

Mộc bản triều Nguyễn sách “Đại Nam thực lục chính biên đệ nhị kỷ”, quyển 122, trang 23, năm Minh Mạng thứ 15 (1814) chép: “Tháng 3, sai Giám thành đội trưởng Trương Phúc Sĩ cùng thủy quân hơn 20 người đi thuyền đến đảo Hoàng Sa thuộc tỉnh Quảng Ngãi vẽ bản đồ. Khi trở về, vua hỏi về những thứ sản vật ở đấy, Sĩ tâu: Nơi này là bãi cát giữa bể, man mác không bờ, có nhiều thuyền các nước qua lại. Nhân đem dâng vua những thứ chim, cá, ba ba, ốc, sò ngao, đã bắt được ở nơi đó, đều là những vật lạ, ít thấy”

Cụ Trương Quốc Dụng ( 1797-1864) đổ Tiến sĩ khoa kỷ Sửu, năm Minh Mạng thứ 10 (1829). Ông làm quan với ba triều Minh Mạng, Thiệu Trị, Tự Đức ngót 30 năm, trải nhiều thăng giáng, từ Tri Phủ Tân Bình, Hình bộ Lang trung, Án sát Quảng Ngãi, Hưng Yên, Tả thị lang Bộ Lễ, chủ khảo một số khoa thi, Thượng thư bộ hình, Tổng tài Quốc sử quán Chuyên quản Khâm thiên giám, Thống đốc Hải An quân vụ đại thần, Hiệp biẹn đại học sĩ. Năm 1863, Trương Quốc Dụng giữ chức Hiệp thống cùng hiệp đồng với Tổng thống Nguyễn Tri Phương tổ chức truy quét giặc ở ngoài biển Đông Bắc và chẳng may bị hi sinh trong trận đánh truy đuổi giặc ở vùng Trủng Hồ thôn La Khê xã Tiền An huyện Yên Hưng tỉnh Quảng Yên ( nay là tỉnh Quảng Ninh). Những chiến thắng oanh liệt tại biên giới Đông Bắc những năm 1862 - 1864 sử sách để lại đều gắn liền tên tuổi một vị tướng họ Trương từng đánh giặc nơi biên cương, hải đảo.

Cống Hạ Ký Văn là một trong những tác phẩm có giá trị lịch sử của cụ Trương Quốc Dụng. Rất tiếc, trên nhiều tài liệu sau này do sao chép cẩu thả, nhiều người đã viết lầm là Dương Quốc Dụng! Trong cuốn sách trên, dưới mục"Phong Vực" cụ đã viết: "Ngoài phần biển Quảng Ngãi có đảo Hoàng Sa từ cửa biển Sa Kỳ đi hướng đông, ba ngày đêm thì đến nơi, cồn cát nơi đứt nơi nối, vài mươi dăm không sao kể hết, dấu người ít đến..." . Đây là một tài liệu mà sau này nhiều nhà sử học, nghiên cứu- Trong đó có cụ Huỳnh Thúc Kháng, Phan Khôi...đã dẫn ra cùng với các trước tác của Lê Quý Đôn, để chứng mính chủ quyền Việt Nam ở các quần đảo trên.
 
Trong quá trình bảo vệ chủ quyền các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa; đặc biệt trong hai trận thủy chiến vào tháng 1.1974 (Hoàng Sa) và 1988 (Trường Sa), cùng với nhiều công dân trẻ là con em các họ tộc Việt, con em họ Trương cũng đã đóng góp phần xương máu vô cùng ý nghĩa của mình để bảo vệ tổ quốc.
Tháng 3 năm 1988, trong hàng chục liệt sĩ là các chiến sĩ Hải quân Quân đội NDVN bảo vệ Trường Sa, có liệt sĩ Trương Quốc Hùng ở phường Hòa Cường , Q. Hải Châu, TP Đà Nẵng. Liệt sĩ Trương Quốc Hùng cùng các liệt sĩ khác đã được nhà nước tặng Huân chương Kháng chiến hạng 3.
Trước đó, ngày 19.1.1974, tàu HQ10 của Hải quân quân đội chính quyền Sài Gòn bị bắn chìm ở Hoàng Sa sau mấy ngày đêm thủy chiến với Hải quân TQ để bảo vệ Hoàng Sa. Trong số hơn 50 binh sĩ và sĩ quan Hải quân miền Nam hy sinh lúc đó có hạ sĩ  Trương Hồng Đào số quân       71A/704.001 đã nằm lại vĩnh viễn dưới biển khơi. Trên tàu HQ5 tham chiến lúc đó, còn có một sĩ quan khác người họ Trương đã trở về an toàn, sau này ông đã định cư ở Mỹ.

 
Văn tế anh linh nghĩa sĩ Hoàng Sa
 
Năm 2009, tôi tình cờ được một người quen đọc cho bài văn tế sau đây để tưởng nhớ những người lính đã hy sinh khi chiến đấu với quân TQ để bảo vệ Hoàng Sa. Được biết bài này được viết do một sĩ quan Hải Quân miền Nam tưởng nhớ các đồng đội cũ đã vì nước quên mình. Xin chép lại để tham khảo:
 
Trước bàn thờ bài vị trang nghiêm
Thắp nén nhang thơm tưởng niệm
Dâng ly rượu lễ chí thành
Cúi mong các bạn hiển linh
Hồn thiêng về đây chứng giám
 
Nhớ Linh xưa
Rất mực quý dân,
Vô cùng yêu nước
Theo dấu tiền nhân,
Tiến lên phía trước
Thề tranh đấu bảo vệ quê hương, tình dân tộc đêm ngày khắc cốt, không một lần vì gian khổ từ nan,
Quyết hy sinh giữ gìn Đất Tổ,
nghĩa đồng bào sớm tối ghi tâm, 
chẳng khi nào bởi hiểm nguy bác khước .
 
Nhớ chư linh xưa
Tung hoành dọc ngang - 
Biển Đông vùng vẫy
Lướt sóng kình ngư –
Giữ gìn lãnh hải
 
Hỡi ơi
Nào ngờ biển Đông sóng dậy
Hải âu gẫy cánh trùng dương
 
Các anh đi
Để nhớ để thương
Cho Mẹ, cho Cha, cho vợ, cho con, cho anh, em
Cho bạn bè lớp lớp
 
Gương tuẫn quốc, muôn đời ghi sử sách
Lòng hy sinh, sáng mãi đến ngàn thu
 
Trước bàn thờ
Đèn nến lung linh
Hương trầm ngào ngạt
Hồn linh thiêng
về chứng giám lòng thành
Con Rồng cháu Lạc hy sinh
Xứng danh Liệt Tổ, Liệt Tông
Tổ Quốc muôn đời ghi nhớ
 
Cung duy
Thượng hưởng