Lễ giỗ Tổ Họ Trương – Đặng ở Diễn Kỷ: Một cuộc hội ngộ gần xa...

I/ Hành trình hội ngộ
Lịch giỗ Tổ của Họ Trương – Đặng là Rằm tháng 11 năm Nhâm Thìn (tức 27/12/2012) nhưng vì muốn gặp gỡ giao lưu tình thân tộc và đồng tộc với nhau nhân cơ hội thiêng liêng này nên các đoàn ở các nơi  xa đều khởi hành sớm trước một ngày. Có đoàn như Họ Trương Công Thanh Quýt (Điện Bàn – Quảng Nam) đã “ gác chuyện vui Noel”, có mặt ở Nghệ An sớm trước cả 2 ngày. Chả thế, mới hơn 4 h sáng ngày26/12/2012 (tức 14/11 âm lịch) đang ngon giấc trong chăn ấm chợt nghe chuông điện thoại di động đổ dồn, thì ra Nhà báo Trương Điện Thắng báo tin đoàn họ Trương Công Thanh Quýt gồm 7 người (Doanh nhân Trương Công Nhãn, Bác sĩ Trương Công Nhân, nhà báo Trương Điện Thắng (tức Trương Công Quảng) và Trương Công Sơn, Trương Công Anh, Trương Công Hiếu, Trương Công Đoàn) – đại diện cho 3 phái (6 chi) thay phiên nhau lái xe suốt ngày đêm trên hành trình “Bắc tiến” để dự lễ giỗ Tổ họ Trương – Đặng và tranh thủ điền dã truy tìm dấu tích “cố hương” Hoa Viên ở huyện Hưng Nguyên (nơi xưa mà Tổ tiên ghi trong gia phả là phủ Anh Đô). Chia sẻ “kỷ lục đến sớm” và hỏi thăm: “đoàn Thanh Quýt đã tìm thấy quê gốc chưa?” thì nhà báo Trương Điện Thắng, hồ hởi cho biết:
  - Bước đầu đã thấy... cái tên Hoa Viên có ghi trên sắc phong ở đền thờ vua Lê Thái Tổ và Hoàng hậu Phạm Thị Ngọc Trần. Thôn Hoa Viên mà gia phả Trương Công Thanh Quýt đã ghi, đến thời Nguyễn cải thành Ba Viên, nay thuộc xã Hưng Khánh, huyện Hưng Nguyên, tỉnh Nghệ An. Tại đây tuyệt nhiên không còn chi họ Trương nào nhưng các xã kề cận đều có họ Trương nhưng đoàn chưa có điều kiện chắp nối phả hệ. Anh em đi loanh quanh trong làng thì chợt gặp cây thuốc lá mọc hoang  bên tường rào của vài nhà dân. Ngắt lá vò ra thấy mùi vị của nó giống y hệt loại thuốc lá mà cụ Trương Công Diên ( Tổ đời thứ 2) đưa vào Thanh Quýt trồng từ thế kỷ XVII để làm phương kế sinh nhai cho vùng quê mới.
Theo hẹn, 10 h sáng ngày 26/12 (tức 14/11 âm lịch) từ Hà Nội, bất chấp mưa dầm gió bấc lạnh buốt, đoàn đại diện Hội đồng Trương tộc Việt Nam lâm thời do ông Trương Văn Đoan – nguyên Thứ trưởng thường trực Bộ Kế hoạch – Đầu tư, Chủ tịch Hội đồng Trương tộc Việt Nam lâm thời làm trưởng đoàn và 2 thành viên (doanh nhân Trương Quốc Hùng – Giám đốc Công ty Taxi Vic và CLB lữ hành UNESCO Hà Nội), nhà thơ - nhà báo Trương Thị Kim Dung) đã theo tuyến đường mòn Hồ Chí Minh vào Nghệ An. 15h đoàn Hội đồng Trương tộc Việt Nam lâm thời đến Diễn Kỷ đón đoàn Họ Trương Công Thanh Quýt cùng ra Cửa Lò giao lưu với Họ Trương Văn tại gia đình doanh nhân Trương Văn Việt. Trong bữa cơm thân mật ấm áp tình đồng tộc với những món đặc sản biển do con gái và con dâu của gia đình doanh nhân Trương Văn Việt chế biến thết đãi, mọi người   nâng ly rượu chúc mừng cuộc hội ngộ và giới thiệu về bản thân, chi họ của mình để hiểu nhau hơn, kết nối tình thân tộc chặt chẽ hơn như chủ trương của Hội đồng Trương tộc Việt Nam lâm thời đã đề ra, Chủ tịch Trương Văn Đoan nhiều lần nhấn mạnh.
Doanh nhân Trương Văn Việt và nhà giáo Trương Văn Dưỡng đã bộc bạch về ngọn nghành Họ Trương Văn ở Cửa Lò và làng Yên Vinh phát tích từ Yên Ninh - Cương Gián - Hà Tĩnh. Cụ khởi tổ của các chi này là hậu duệ của Thủy tổ Trương Đình Công – một chiến tướng tham gia cuộc khởi nghĩa Lam Sơn chống giặc Minh do Bình Định Vương Lê Lợi lãnh đạo ở thế kỷ XV. Cụ khởi tổ đã từ Hà Tĩnh ra Nghệ An để hành đạo pháp và làm nghề y. Tại đây cụ đã sinh được 5 người con trai. Ở Cửa Lò 3 người, nay là chi I, chi II, và chi III, còn 2 người con (thứ 4 và thứ 5) ra đi hành đạo pháp, cứu người và mưu sinh. Người con thứ 4 ra làng Yên Vinh thuộc tổng Vạn Phần Phủ Diễn Châu (nay là làng Yên Vinh – Diễn Mỹ - Diễn Châu – Nghệ An), còn người con thứ 5 hiện nay chưa tìm thấy.
Ở làng Yên Vinh, cụ tổ Trương Văn Kính cũng là Pháp sư, hơn nữa trong kháng chiến chống giặc Thanh ở thế kỷ XVIII, cụ được vua Quang Trung Nguyễn Huệ phong là “Cận thiết đôn hầu” và anh dũng hy sinh trên dòng sông Kỳ Cùng tại cửa khẩu Châu thành (Lạng Sơn).
Trong không khí chan hòa cởi mở của tình đồng tộc, các anh Trương Công Nhãn, Trương Công Sơn, nhà báo Trương Điện Thắng – đại diên Họ Trương Công Thanh Quýt  tâm sự: tính từ cụ tổ Trương Công Trung sinh cơ lập nghiệp ở đất Điện Bàn (Quảng Nam) đến nay, thì dòng họ Trương Công Thanh Quýt đã được 17 đời. Tộc Trương Công Thanh Quýt đã có 3 di tích được xếp hạng cấp tỉnh: Lăng mộ Thượng Thư Trương Công Hy, đời thứ 7, là thày dạy của Ấu Chúa Nguyễn Phúc Dương, sau cụ làm quan dưới triều Tây Sơn. Lăng mộ tiền hiền Trương Công Trung sắc phong Đại lang Dực bảo Trung hưng linh phò chi thần đặc tiến Phụ quốc Thượng Tướng quân Cẩm Y Vệ, Đô chỉ huy sứ, hiệu Võ tiên sinh. Cụ là 1 trong 7 vị tiền hiền làng Thanh Quýt. Và nhà thờ tộc Trương Công ở xóm Trên, trong vườn nhà của cụ Tổ đời thứ 8 Trương Công Hộ (là đất hương hỏa do quan Thượng thư Trương Công Hy dành riêng).
Giao lưu tại nhà các doanh nhân Trương Văn Việt, Trương Tấn Bông ở Cửa Lò đến khoảng 21h thì đoàn họ Trương Công Thanh Quýt trở về Diễn Kỷ. Đoàn Hội đồng Trương tộc Việt Nam lâm thời và đoàn họ Trương Văn Yên Vinh nghỉ lại khách sạn Tùng Lâm của gia đình doanh nhân Trương Văn Việt, để sáng hôm sau (Rằm tháng 11 ) tất cả mọi người cùng đi dự lễ giỗ tổ họ Trương – Đặng ở Diễn Kỷ - nơi cách Cửa Lò 32 cây số. 
II/ Nhà thờ họ Trương – Đặng và lễ giỗ Tổ
Niềm vui nhân lên gấp bội, nét mặt mọi người trong các chi họ và họ tộc gần xa tỏ rõ sự hân hoan phấn khởi trước sự kiện: lễ giỗ Tổ họ Trương – Đặng năm nay diễn ra quy mô hơn khi nhà thờ “Tụ quốc lộc” vừa hoàn thành cuộc đại tu khiến cho di tích lịch sử văn hóa này ngày càng khang trang to đẹp.
Theo văn bia: nhà thờ họ Trương – Đặng được xây dựng năm Kỷ Dậu 1549. Năm 1998 được con cháu xây dựng mới. Mùa Thu 2011 được đại tu  xây dựng với sự đóng góp lớn của ông Trương Sỹ Bá – hậu duệ đời thứ 17 – Tổng giám đốc công ty Tân Long Vân và vợ là bà Đậu Thị Hạnh – Giám đốc công ty khoáng sản Thiên Long công đức 40 cây vàng (4 con 9).
 Theo “Trương tộc thế hệ chi đồ”, vào năm Quý Hợi 1359, cụ tổ Trương Công Quang (quê gốc ở quận Thanh Hà, tỉnh Trực Lệ, nước Yên thuộc địa phận Bách Việt cổ) là một viên chức Nhà Minh cùng 11 người khác đã đến vùng Nghệ an, khai khẩn 12 xứ đồn điền tại Diễn Châu nhưng chỉ có 2 ngài Trương Công Quang – Đặng Phúc Thiêm lấy vợ Đại Việt và ở lại đây. Hai cụ được các triều đại sắc phong là Bản cảnh Thành hoàng, Dực bảo Trung hưng linh phò tôn thần. Hai cụ là anh em kết nghĩa nên con cháu sau này lập chung nhà thờ “Tụ quốc lộc” (còn gọi là nhà thờ Trương Công – Đặng Phúc) tính đến nay (năm 2012) đã được 463 năm. Họ Trương Công Diễn Kỷ kể từ cụ Tổ Trương Công Quang đến nay được 22 đời trong đó có những hậu duệ ưu tú tiêu biểu như Trương Mỹ Hoa – nguyên Phó Chủ tịch nước CHXHCN Việt Nam; Tiến sỹ Trương Đình Tuyển - nguyên Bộ trưởng Thương mại- người khởi xướng và có vai trò quan trọng nhất trong quá trình Việt Nam gia nhập WTO.
Không gì vui và cảm động hơn khi mọi người không quản đường xá xa xôi vất vả, thời tiết khắc nghiệt đã về xã Diễn Kỷ dự lễ giỗ Tổ của 2 dòng họ Trương  - Đặng , thắp hương tri ân 2 vị thần hoàng làng – Tiên tổ: Trương Công Quang - Đặng Phúc Thiêm thật đông đủ.
Tuy rất bận rộn chuận bị cho Đại hội Họ Trương Việt Nam lần thứ I nhưng Hội đồng Trương tộc Việt Nam lâm thời do ông Trương Văn Đoan – nguyên Thứ trưởng thường trực Bộ Kế hoạch đầu tư – Chủ tịch Hội đồng Trương Tộc Việt Nam lâm thời làm trưởng đoàn đã có mặt với lẵng hoa trang trọng kính lễ.
Đến dự lễ  có rất đông đại diện các chi họ và các họ tộc gần xa như:
- họ Trương Công Thanh Quýt (Điện Bàn, Quảng Nam)
-Họ Trương Văn ở Cương Gián – Hà Tĩnh
- Họ Trương Văn ở Nghi Thủy - Cửa Lò
- Họ Trương Văn ở Nghi Hải - Cửa Lò
- Họ Trương Như ở TP Vinh
- Họ Trương Quang ở Hà Tĩnh
- Họ Trương Nghĩa Quỳnh - Quỳnh Lưu
- Họ Trương Thế ở Trường Thịnh - Ứng Hòa – Hà Nội
- Họ Trương (cụ nho 2) xã Thủy Tiên, huyện Chương Mỹ - Hà Nội.
 - Họ Trương (Cụ nho 3) huyện Xuân Mai – Hà Nội.
- Họ Trương Khắc (cụ nho 4) ở Tĩnh Gia – Thanh Hóa.
- Họ Trương Thọ Thành – Yên Thành
- Họ Trương Đức ở Đô Thành – Yên Thành
- Họ Trương ở Đô Lương
Các chi họ Trương ở các xã trong toàn huyện Diễn Châu: Diễn Xuân, Diễn Vạn, Diễn Mỹ, Diễn Lợi, Diễn An, Diễn Thọ, Diễn Trường, Diễn Tháp, Diễn Yên, Diễn Kim, Diễn Hạnh, Diễn Đồng, Diễn Kỷ, Diễn Quảng, Diễn Trung... và Tân Kỳ, Nghĩa Đàn. Dẫu  đang bận công tác nơi xa không về quê được, doanh nhân Trương Sỹ Bá đã cử vợ con về dâng lễ cung tiến 30 triệu đồng góp vào lễ giỗ Tổ.
Đến dự còn có đại diện các cấp chính quyền, đoàn thể của xã Diễn Kỷ và đạị diện Hội đồng gia tộc họ Ngô công thần Lý Trai, Hội đồng gia tộc họ Lê Đại Đạo làng Mỹ Lý.
Lễ giỗ Tổ diễn ra trang trọng và cảm động. Khi ông Trương Sĩ Truy - Trưởng Hội đồng gia tộc Trương – Đặng đọc Diễn văn khai mạc xong thì cụ Thủ chỉ Trương Văn Quý (89 tuổi) gióng hôi trống mở màn nghi thức lễ tế Tổ. Tiếp theo Lễ tế Tổ, các đoàn đại diện họ tộc và các chi họ gần xa cùng các cấp chính quyền, đoàn thể  trong thôn xã Diễn Kỷ lần lượt vào dâng hương tưởng niệm Tổ tiên và các thế hệ trong dòng họ đã anh dũng hy sinh vì nền độc lập tự do của Tổ quốc.
 Trong  bầu không khí trang nghiêm mà nồng ấm: “Thiết niệm tiên linh về dự lễ/ Nghĩa tình dòng họ mặn nồng vui”, đại diện Hội đồng Trương Tộc Việt Nam lâm thời, ông Trương Văn Đoan - nguyên Thứ trưởng thường trực Bộ Kế hoạch đầu tư - Chủ tịch Hội đồng Trương Tộc Việt Nam lâm thời trong lời phát biểu đầy súc tích đã đánh giá cao những hoạt động tri ân cội nguồn, tích cực hướng tới Đại hội Trương tộc toàn quốc lần thứ nhất( sắp diễn ra vào tháng 3 âm lịch năm Tân Tỵ 2013), cũng như những cống hiến của bà con họ Trương Công Diễn Kỷ trên các lĩnh vực văn hóa, khoa học kỹ thuật, giáo dục, quân sự, chính trị xã hội... đối với tiến trình xây dựng - hội nhập - phát triển đất nước. Ông Trương Văn Đoan cho đây là một mẫu hình đặc sắc để các chi họ, họ tộc khắp nơi cần học tập và noi theo. Chủ tịch Hội đồng Trương tộc Việt Nam cầu chúc mọi người mọi nhà trong cộng đồng họ Trương Công Diễn Kỷ và toàn thể Họ Trương Việt Nam luôn dồi dào sức khỏe, ra sức phát huy truyền thống tốt đẹp của các bậc tiền bối, đoàn kết tương trợ lẫn nhau trong tình huyết thống và quyết tâm đạt được nhiều thành tựu rực rỡ hơn nữa trong năm mới 2013.
 Kết thúc lễ giỗ Tổ vào 12h trưa, mọi người cùng chung vui thụ lộc trong tình thân tộc và đồng tộc thắm thiết. Khi chia tay. các đoàn đầy bịn rịn lưu luyến , tất cả đều hẹn ngày tái ngộ gần nhất tại Đại hội Họ Trương Việt Nam lần thứ nhất vào mùa Xuân Tân Tỵ 2013.
 

 

                                                                                      Tác giả bài viết: Trương Thị Kim Dung
                                                               (Ban Văn kiện – Hội đồng Trương tộc Việt Nam lâm thời)
                                                   Tác giả chùm ảnh : Trương Quốc Hùng (CLB lữ hành UNESCO Hà Nội)