Ý NGHĨA MÂM NGŨ QUẢ NGÀY TẾT TRONG VĂN HÓA BA MIỀN BẮC - TRUNG - NAM

1. Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết trong văn hóa miền Bắc:

Ở miền Bắc với phong tục truyền thống khắc sâu trong tâm tưởng mỗi người nhưng mâm ngũ quả ở đây cũng không quá khắt khe và chủ yếu phải đủ lễ, đủ loại nhất trong ba miền. Mâm ngũ quả ở miền Bắc phải phù hợp với ngũ hành trong văn hóa phương đông, là vạn vật dung hòa trong trời đất và theo ý nghĩa của từng loại quả. Với mong muốn con cháu thuận hòa, sung túc và thành đạt, nên nhất thiết phải có 5 loại quả chính là chuối, quất (quýt), lê, phật thủ, sung.

Ý nghĩa các loại quả trong mâm ngũ quả ở miền Bắc:

• Phật thủ – bàn tay phật nhằm bảo vệ gia đình, hoặc bưởi: mong muốn an khang thịnh vượng; màu vàng ứng với Kim
• Chuối: tượng trưng con cháu sum vầy, quây quần đầm ấm, màu xanh ứng với Mộc
• Sung hoặc quả mây: tượng trưng cho sự sung túc, no ấm, màu xám ứng với Thổ
• Quất, quả hồng: biểu trưng cho sự may mắn, màu đỏ ứng với Hỏa
• Quả lê hoặc dưa lê: tượng trưng cho sự thành đạt, thăng tiến, màu trắng ứng với Thủy

Có thể thay hay chưng thêm các loại quả như ớt, hồng xiêm, đu đủ… để mâm ngủ quả thêm đa dạng, đẹp nhưng nhớ chưng theo số lẻ tượng chưng cho sự sinh sôi, nảy nở.

2. Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết trong văn hóa miền Trung:

Miền Trung nằm nối giữa hai miền Bắc-Nam, là nơi giao thoa giữa văn hóa hai miền nên mâm ngũ quả ở đây cũng trung đu đủ, chuối, bưởi, hồng xiêm, cam, lê ki ma, thanh long,… Phần khác do ở đây trái cây không đa dạng, phong phú như hai miền khác của đất nước nên mâm ngũ quả của người miền Trung có phần giản tiện nhất, không câu nệ hình thức cũng như ý nghĩa nên có gì cúng nấy, không cần theo số lẻ như miền Bắc, cũng không kiêng trái cây gì mà chủ yếu đẹp mắt và thành tâm dâng kính tổ tiên.

3. Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết trong văn hóa miền Nam:

Văn hóa của người nam có phần khác người Bắc, mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Nam kiêng kỵ các loại trái cây mang ý nghĩa xấu như chuối (đọc gần giống với “Chúi nhủi”-thất bại), cam (có câu “Quýt làm cam chịu”), lê (“Lê lết”), táo (người Nam gọi là “Bom”), lựu (“Lựu đạn”) và không có cả sầu riêng cũng như các loại trái cây có vị cay, đắng.

Ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết của người miền Nam có ngụ ý như: “Cầu sung (túc) vừa đủ xài” hay “Cầu dừa đủ xài sung” rất hóm hỉnh, bình dị khi chỉ mong vừa đủ, rất khiêm tốn nhã nhặn nhưng cũng rất thông minh, sáng tạo trong cách thể hiện.

Trái cây trong mâm ngũ quả ở miền Nam:

• Mãng cầu Xiêm (Cầu)
• Sung (Sung túc)
• Dừa (Vừa)
• Đu đủ (Đủ)
• Xoài (Xài)

Ngoài ra mâm quả của miền Nam có thể thêm trái thơm (dứa hay khóm) với mong muốn con cháu đầy nhà, một cặp dưa hấu đỏ cầu may mắn, nho, sa pô chê (Hồng xiêm), Thanh long,…

Với các ý nghĩa mâm ngũ quả ngày Tết trong văn hóa 3 miền Bắc-Trung-Nam trên đây chúc bạn hiểu hơn, thêm yêu và gìn giữ những phong tục, tập quả của mỗi miền đất nước Việt Nam.