Tin nóng

CÁCH XÂY DỰNG BỘ GIA PHẢ HOÀN CHỈNH (PHẦN I)

21:50 - 29/05/2017 Tin tổng hợp Admin 4242

TRUNG TÂM NGHIÊN CỨU VÀ THỰC HÀNH GIA PHẢ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

CÁCH DỰNG

BỘ GIA PHẢ

H O À N C H Ỉ N H

-----------------------------------------------------------

Các tác giả:

VÕ NGỌC AN

VÕ VĂN SỔ

PHAN KIM DUNG

NGUYỄN HỮU

TRẦN KIM XUYẾN

Nghiên cứu gia phả là khoa học

Thực hành gia phả là thiêng liêng

LỜI NÓI ĐẦU

Xuất phát từ việc nghiên cứu các bộ gia phả cổ, bỏ các quan điểm lỗi thời, đưa vào những quan điểm mới, tiến bộ cùng với những kinh nghiệm của 15 năm dựng phả cho các dòng họ, nhóm tác giả thuộc Trung tâm Nghiên cứu và Thực hành Gia phả thành phố Hồ Chí Minh đã đúc kết được những nguyên tắc cơ bản từ thực tiển đi dựng phả cho các dòng họ và từ các bài giảng ở các lớp tập huấn về gia phả, làm rõ thêm các vấn đề gia đình - dòng họ; cùng với những kinh nghiệm thực tiển được chọn lọc để đưa vào sách.

Trong tập sách này, ban biên soạn đã đưa vào một phần nội dung của một bộ gia phả, cùng với hai bài viết có tính tham khảo nhằm khái quát các vấn đề về gia phả đối với nền văn hóa nước nhà.

Chúng tôi mong cuốn sách dễ đọc, dễ hiểu này sẽ đóng góp phần nào vào vốn hiểu biết của mọi người và giúp ích cho những ai đang muốn dựng bộ gia phả cho dòng họ mình.

Vì đây là lần đầu tiên chúng tôi biên soạn sách trong lĩnh vực nầy nên khó tránh khỏi những thiếu sót, khuyết điểm – mong được các bạn đọc góp ý.

Thân ái,

Nhóm tác giả.

PHẦN MỞ ĐẦU

GIA PHẢ ĐƠN GIẢN CÓ KHÁC VỚI GIA PHẢ HOÀN CHỈNH?

Gia phả giản đơn và gia phả hoàn chỉnh đều là lịch sử dòng họ, song loại thứ nhất viết đơn giản nhằm chỉ ghi sơ lược phần phả hệ, còn các phần khác rất quan trọng như phả ký, ngoại phả và phụ khảo thì không có, hoặc có thì chỉ ghi một cách đại khái, tóm lược. Gia phả hoàn chỉnh thì ghi kỷ, toàn diện, phản ánh đầy đủ, trung thực thực thể dòng họ.

Ta biết: Nước có sử, nhà có phả.

Lịch sử của đất nước ghi rõ từng thời kỳ với những con người, sự việc của nước nhà; còn gia phả tức sử của một dòng họ thì ghi những việc thuộc dòng họ ấy, bắt đầu từ ông / bà tổ phụ mẫu, người mà những người đang sống biết được, ghi đầy đủ về tổ quán của ông /bà tổ ấy cho đến ngày nay; ghi các thành viên (hậu duệ) của dòng họ, thứ thế (đời), ngày sanh, ngày mất, ghi hành trạng của họ; ghi phả đồ, ngoại phả và phụ khảo.

Đất nước trong giai đoạn không có sử gọi là huyền sử. Nhà không có phả gọi là huyền phả, tức tổ tiên, truyền thống dòng họ, con người, sự việc ở đây chỉ dựa vào ký ức và truyền khẩu, do vậy lâu ngày bị mai một. Có gia phả, mọi việc sẽ rõ ràng, chính xác, bền vững, khả năng lưu truyền mạnh mẽ, mau lẹ và đi xa hơn. Người “mất gốc”, không biết mình do ai sinh ra và gốc gác ở đâu, đây là hoàn cảnh đáng thương cô độc và quạnh quẽ. Người có gia phả sẽ tự tin, tự hào về truyền thống tốt đẹp, sáng lạng của dòng họ mình để củng cố niềm tin, vững bước đi lên trong mọi tình huống.

“Dân tộc Việt Nam là dân tộc anh hùng” trong đó bao hàm các dòng họ cũng là những dòng họ có những phẩm chất tốt đẹp; những cá nhân thoái hóa, biến chất, làm sai quấy thuộc về cá biệt.

Người Việt Nam ta có câu: “Không ai giàu ba họ, không ai khó ba đời”, thực tế dựng gia phả lâu nay, chúng ta đều thấy câu nói trên là đúng! Có gia phả, con cháu sẽ nắm chắc ngày giỗ ông bà, không cưới gả với người trong họ, nắm rõ thứ thế để trong giao tiếp, việc thưa gởi, tôn ti sẽ rõ ràng.

PHẦN HAI

GIA ĐÌNH, DÒNG HỌ VÀ GIA PHẢ LÀ GÌ?

Gia đình:

Là một thiết chế xã hội gồm những thành viên khác giới thông qua hôn nhân mà có và qua gia đình để thực hiện các chức năng sinh đẻ, kinh tế, văn hóa, xã hội, tín ngưỡng …

Dòng họ là một thiết chế xã hội cổ truyền, gồm nhiều gia đình cùng huyết thống, có từ lâu ở nước ta. Họ của các dân tộc không giống nhau do điều kiện lịch sử, kinh tế, xã hội, tập quán khác nhau.

Khi có con cái thì các thành viên liên kết nhau bằng các quan hệ hôn nhân và di truyền, Hôn nhân là ngẫu nhiên, di truyền là tất yếu. Gia đình là một phạm trù lịch sử, thay đổi và phát triển cùng với sự phát triển của xã hội.

Về hôn nhân:

Quần hôn (cha mẹ chung) và hôn nhân cá thể. Có gia đình mẫu hệ, gia đình phụ hệ, tiểu gia đình (hai thế hệ) và đại gia đình (ba thế hệ trở lên). Tiểu gia dình vừa là đơn vị kinh tế vừa là tế bào xã hội.

Từ khi chuyển qua chế độ phụ quyền có sự bất bình đẳng nam nữ. Xã hội có giai cấp, sự bất bình đẳng nầy càng nặng nề, phụ nữ chịu nhiều thiệt thòi, và yêu cầu phải được giải phóng. Hiện nay có sự quan hệ tình dục không cần hôn nhân, không xây dựng gia đình, nguy cơ đồng tính luyến ái, bệnh AIDS, sinh con theo phương pháp “vô tính”, theo quan điểm chúng tôi, là vi phạm đạo đức.

Lành mạnh hóa gia đình gắn với lành mạnh hóa dòng họ, xây dựng gia đình văn hóa gắn với việc xây dựng dòng họ văn hóa. Kế hoạch hóa gia đình là một quốc sách.

Luât Hôn nhân và Gia đình (1986), luật Dân sự, luật Bảo vệ Trẻ em là những nguyên tắc cơ bản của việc xây dựng gia đình – dòng họ kiểu mới: “Tiến bộ - một vợ một chồng - nam nữ bình đẳng- bảo đảm hạnh phúc con cái”. Ta nêu thêm: “Kính trọng, tôn thờ tổ tiên và tạo phúc lâu dài!”

Dựng gia phả, phục hồi ngành gia phả là biện pháp tích cực góp phần xây dựng gia đình - dòng họ văn hóa, phải nâng nó lên cho đúng tầm với xã hội ngày nay.

Dòng họ:

Một ít dân tộc Việt Nam là theo họ mẹ, còn hầu hết theo họ cha. Người cùng một họ, có vị tổ chung gọi là “thần chủ tổ tiên”. Một ít trường hợp là sống tập trung, đa số các gia đình cư trú xen với các gia đình, dòng họ khác trong một xóm ấp. Đây cũng là tổ quán của dòng họ..

Dòng họ không phải là đơn vị kinh tế, tuy nhiên dòng họ có phần ruộng, gọi là ruộng hương hỏa, ruộng ky. Có nơi có nhà thờ họ chung. Người ba đời trong họ không được lấy nhau, (trừ triều Trần có tập tục nội hôn, cho lấy nhau để bảo vệ ngai vàng)

Dòng họ có nghĩa vụ đoàn kết, tương trợ nhau và có nghĩa vụ thờ phụng tổ tiên mình.

Họ tộc có nhiều Chi, Phái, Tiểu chi, có Trưởng họ. Người con trưởng của Chi trưởng làm trưởng họ, nếu chết, người con trưởng chi kế thay.

Mỗi họ có nhà thờ họ, nhà thờ chung gọi là từ đường, nhà thờ tổ. Họ lớn có nhiều chi, mỗi chi có nhà thờ chi. Cũng có nhiều họ không có nhà thờ. Hằng năm có một ngày giỗ tổ, thường gọi là ngày giỗ họ, giỗ tổ...

Mỗi họ có hoặc không có gia phả, tộc phả. Hiện nay đang có phong trào rất quí là đi tìm, kết nối nhận họ và dựng phả ở từng dòng họ, chi họ, với mục đích vĩnh tồn tôn thống, giáo dục truyền thống gia đình – dòng họ, Chúng ta kiến nghị với Nhà nước, ngành văn hóa, ủng hộ phong trào nầy một cách tích cực, mạnh mẽ hơn nữa..

Làm gia phả trước hết phải hiểu thấu đáo dòng họ.

Các họ ở Việt Nam hiện nay:

Chế, Lang, Man, Thiên, Ôn, Ông, Ma…gốc Chăm; Danh, Thạch, Sơn …gốc Campuchia; Duôn, Du, Dham, Nie từ Êdê. Hiện nay ta chưa có thống kê đầy đủ, song có thể nói có trên 300 họ của Việt Nam, hay hơn nữa.

Họ Việt Nam có từ thời cổ.

Việc đặt tên, chữ lót:

- Húy (tên đẻ): tên cha mẹ đặt để ghi vào sổ sách, gia phả, con cái không được gọi.

- Thụy (hèm): khi chết do vua đặt hoặc do người trước khi chết dặn đặt.

- Hiệu: tên riêng tự chọn.

- Tự: tên theo tập quán từng vùng. Tên tước do vua ban..

- Bí danh: do đi kháng chiến đặt.

Khái niệm gia phả là gì?

Gia phả là quyển sách, quyển tập ghi chép tên tuổi, kỷ sự (tiểu sử thu gọn), ghi ngày sanh, ngày tử, vị trí phần mộ và ngày lập mộ (đã chết)…của từng người trong họ, theo thứ tự các đời.

Từ điển Hán-Việt Đào Duy Anh định nghĩa gia phả là: “Sách ghi thế hệ trong họ và lịch sử tổ tiên”.

Gia phả xuất hiện ở phương Đông và phương Tây từ xưa. Trung Quốc: thời Chiến Quốc với quyển “Thế bản”. Thời Ngụy, thời Tần phát triển mạnh. Việt Nam: năm 1026, vua Lý Thái Tổ ra lịnh soạn Ngọc điệp (Phả Vua). Các tư gia, thế gia vọng tộc cũng biên soạn gia phả.

Nội dung gia phả gồm có:

Chính phả: có phả ký, phả hệ và phả đồ (nội dung nói ở phần sau).

Ngoại phả: ghi nhà thờ tổ, việc cúng bái, văn khấn, ghi khu mộ, ghi danh sách học vị các thành viên đỗ đạt, ghi tiểu sử một số thành viên nổi bật, ghi quan hệ hôn nhân cưới gả với dòng họ nào….

Phụ khảo: ghi địa chí xóm ấp, đình miếu, chợ búa, bến đò….

Nghiên cứu gia phả là khoa học, thực hành gia phả là thiêng liêng. Phải công phu, nghiêm túc trong việc dựng phả. Gia phả là tư liệu quí giá cho dòng họ, nhà sử học, dân tộc học.

(Còn tiếp)

Đề nghị ghi thông tin "Bản quyền: Cổng thông tin điện tử Họ Trương Việt Nam - http://truongtoc.com.vn" khi sử dụng lại nội dung bài viết này

Những tin cũ hơn

GẶP MẶT DOANH NHÂN HỌ TRƯƠNG HÀ NỘI

— 29 Tháng Năm 2017

Ngày 16/11/2014, tại Hội trường Ban quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, số 4, phố Vũ Thạnh, Giảng Võ, Đống Đa, Hà Nội, Câu lạc bộ doanh họ Trương Việt Nam phối hợp với Văn phòng Hội đồng họ Trương Việt Nam đã tổ chức cuộc gặp mặt doanh nhân họ Trương đang sinh sống, công tác, làm việc tại Hà Nội.

XÂY DỰNG NHÀ THỜ HỌ TRƯƠNG VIỆT NAM LÀ ĐỂ LẠI MỘT CÔNG TRÌNH TÂM LINH MUÔN ĐỜI CHO CON CHÁU MAI SAU

— 29 Tháng Năm 2017

Cổng thông tin điện tử họ Trương Việt Nam xin đăng toàn văn lời kêu gọi của Hội đồng họ Trương Việt Nam

THƯ CẢM ƠN

— 29 Tháng Năm 2017

HTVN: Cổng thông tin điện tử họ Trương Việt Nam xin đăng toàn văn thư cảm ơn của Câu lạc bộ Doanh nhân họ Trương tại Thành phố Hồ Chí Minh

HỘI NGHỊ DOANH NHÂN HỌ TRƯƠNG THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

— 29 Tháng Năm 2017

Mở đầu hội nghị là chương trình văn nghệ chào mừng của các ca sĩ đến từ công ty biểu diễn nghệ thuật Gia Khang cùng nhóm múa với bài “Việt Nam quê hương tôi”. MC thướt tha trong bộ áo dài truyền thống với giọng nói ngọt ngào đã giới thiệu các đại biểu, các vị khách quý và nội dung chương trình. Nghi lễ chào cờ được thực hiện để tưởng nhớ công ơn to lớn của Chủ tịch Hồ Chí Minh vĩ đại và các anh hùng liệt sĩ. Một phút mặc niệm tưởng nhớ các anh linh, những người Họ Trương đã khuất.

ĐÁP TỪ CỦA ÔNG TRƯƠNG THẾ QUỐC TRONG LỄ RA MẮT CLB DN HỌ TRƯƠNG TP.HCM

— 29 Tháng Năm 2017

Ngày 19/10/2014, tại thành phố Hồ Chí Minh Hội đồng họ Trương Việt Nam đã long trọng tổ chức lễ ra mắt Câu lạc bộ họ Trương Thành phố Hồ Chí Minh, lễ ra mắt đánh dấu bước phát triển mới của Doanh nhân họ Trương tại thành phố Hồ Chí Minh và công tác hoạt động dòng họ ở khu vực phía nam. Cổng thông tin điện tử Hội đồng họ Trương Việt Nam xin đăng bài phát biểu đáp từ của ông Trương Thế Quốc Phó Chủ tịch Hội đồng họ Trương Việt Nam trong Lễ ra mắt Câu Lạc bộ Doanh Nhân họ Trương Thành Phố Hồ Chí Minh ngày 19/10/2014: