NGƯỜI HỌ TRƯƠNG TRONG LỊCH SỬ DÂN TỘC

NGƯỜI HỌ TRƯƠNG VIỆT NAM TRONG LỊCH SỬ DÂN TỘC

Trương Hống, Trương Hát, Trương Lừng, Trương Lẫy và Trương Đạm Nương trong lịch sử Việt Nam

Ngày 30/4/1975 đánh dấu một mốc son chói lọi trong lịch sử Việt Nam – ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử đã kết thúc thắng lợi, đưa lá cờ cách mạng tung bay trên Dinh Độc Lập, chấm dứt chế độ ngụy quân, mở ra kỷ nguyên độc lập, thống nhất và phát triển.

Năm 2025, Việt Nam kỷ niệm 50 năm Ngày Thống nhất đất nước (30/4/1975–30/4/2025), một sự kiện mang ý nghĩa trọng đại, không chỉ để ôn lại chiến công hào hùng mà còn để khẳng định tinh thần đoàn kết, ý chí tự cường và khát vọng vươn lên của dân tộc Việt Nam trong thời đại mới.

Đây là dịp để toàn dân ôn lại những hy sinh, mất mát của các thế hệ cha ông, đồng thời đánh giá những thành tựu to lớn trong công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Từ một đất nước bị tàn phá bởi chiến tranh, Việt Nam đã vươn lên trở thành quốc gia có thu nhập trung bình, với tốc độ phát triển kinh tế ấn tượng và vị thế ngày càng cao trên trường quốc tế.

Ngược lại dòng lịch sử bảo vệ, xây dựng đất nước, những người họ Trương luôn là hình ảnh ghi đậm nét với những chiến công hào hùng, tinh thần bất diệt trong công cuộc bảo về tổ quốc thiêng liêng. Năm anh em Trương Hống, Trương Hát, Trương Lừng, Trương Lẫy và Trương Đạm Nương là những nhân vật đi vào lịch sử dân tộc, trong quá trình xây dựng và bảo vệ đất nước, mang theo sức mạnh truyền thuyết. Được biết đến qua các câu chuyện dân gian và tín ngưỡng ở Việt Nam. Hình ảnh được xem là biểu tượng của lòng trung thành, dũng cảm và tinh thần yêu nước trong các thời kỳ bảo vệ đất nước dưới thời Triệu Việt Vương (thế kỷ VI) và nhà Đinh (thế kỷ X). Trong đó, Trương Hống và Trương Hát là hai anh em nổi bật thời Vạn Xuân, Trương Lừng và Trương Lẫy gắn liền với triều Đinh, còn Trương Đạm Nương là một nhân vật nữ trong truyền thuyết, đại diện cho hình ảnh phụ nữ Việt Nam kiên cường. Dù sử sách chính thống ghi chép hạn chế, do những cuộc chiến tranh, những chế độ cai trị đất nước qua các thời kỳ, các câu chuyện dân gian và tín ngưỡng đã góp phần lưu truyền tên tuổi của họ qua nhiều thế hệ.

Sau khi Lý Nam Đế (Lý Bí) giành độc lập từ nhà Lương (Trung Quốc), nước Vạn Xuân được thành lập. Tuy nhiên, sau cái chết của Lý Nam Đế, đất nước rơi vào tình trạng rối loạn. Triệu Quang Phục (Triệu Việt Vương) tiếp tục lãnh đạo kháng chiến chống quân Lương từ căn cứ đầm Dạ Trạch. Đây là thời kỳ Trương Hống và Trương Hát ghi dấu ấn.

Năm 548, sau khi Lý Nam Đế qua đời, Triệu Quang Phục lập căn cứ tại đầm Dạ Trạch (nay thuộc Hưng Yên). Trương Hống được phong làm Thượng tướng quân, còn Trương Hát là Phó tướng quân. Hai anh em phối hợp tổ chức các trận đánh du kích, tận dụng địa hình sông nước để đánh bại quân Lương do Trần Bá Tiên chỉ huy. Trong một trận chiến lớn, quân Vạn Xuân dưới sự chỉ huy của họ đã tiêu diệt Trần Bá Tiên, buộc tàn quân Lương rút lui. Chiến thắng này giúp Triệu Việt Vương lên ngôi và khôi phục nền độc lập cho nước Vạn Xuân.

Năm 571, Lý Phật Tử phản bội, tấn công Triệu Việt Vương. Khi Triệu Việt Vương thất bại, Trương Hống và Trương Hát từ chối đầu hàng Lý Phật Tử, tuyên bố chỉ trung thành với Triệu Việt Vương. Bị truy đuổi đến núi Phù Long (nay thuộc Bắc Ninh), hai anh em ăn lá ngón tự vẫn để bảo toàn khí tiết. Sự hy sinh của họ được nhân dân tôn vinh, với danh xưng Đức Thánh Tam Giang, gắn với tín ngưỡng thờ thần sông nước.

Thời nhà Đinh (thế kỷ X) Sau thời kỳ loạn 12 sứ quân, Đinh Bộ Lĩnh thống nhất đất nước, lập ra nhà Đinh và đặt quốc hiệu Đại Cồ Việt (968). Trong bối cảnh nhà Tống lăm le xâm lược, Trương Lừng và Trương Lẫy trở thành những tướng lĩnh quan trọng, góp phần bảo vệ lãnh thổ.

Trong giai đoạn Đinh Bộ Lĩnh dẹp loạn 12 sứ quân, Trương Lừng và Trương Lẫy được cho là đã tham gia các trận đánh then chốt, đặc biệt tại khu vực Hoa Lư (Ninh Bình). Với tài năng quân sự, họ giúp Đinh Tiên Hoàng nhanh chóng thống nhất giang sơn, thiết lập triều đại nhà Đinh năm 968.

Khi nhà Tống có ý đồ xâm lược Đại Cồ Việt, Trương Lừng và Trương Lẫy tham gia tổ chức phòng thủ ở các tuyến biên giới phía Bắc, đặc biệt tại vùng sông Bạch Đằng. Họ phối hợp với các tướng lĩnh như Lê Hoàn để xây dựng thế trận quốc phòng vững chắc, ngăn chặn các cuộc tấn công từ phương Bắc. Dù không có ghi chép cụ thể về trận đánh nào do hai ông trực tiếp chỉ huy, vai trò của họ trong việc củng cố an ninh quốc gia được đánh giá cao.

Theo truyền thuyết, hai anh em hy sinh trong một trận chiến bảo vệ lãnh thổ. Sau khi qua đời, họ được nhân dân thờ cúng tại các đình, đền ở Ninh Bình và Thanh Hóa, thường gắn với tín ngưỡng thần bảo hộ địa phương.

Trương Đạm Nương, theo truyền thuyết, là em gái của bốn người anh, đóng vai trò hỗ trợ và đại diện cho tinh thần bất khuất của phụ nữ Việt Nam trong các cuộc kháng chiến.

Trương Đạm Nương là nhân vật ít được ghi chép trong sử sách, nhưng theo truyền thuyết dân gian, bà là em gái của bốn người anh, đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các cuộc kháng chiến.

Trong các câu chuyện dân gian, Trương Đạm Nương được mô tả là một người phụ nữ thông minh, gan dạ, tham gia hỗ trợ hậu cần, thu thập thông tin hoặc thậm chí trực tiếp tham chiến cùng các anh. Bà đại diện cho tinh thần bất khuất của phụ nữ Việt Nam, sẵn sàng cống hiến cho đất nước trong thời chiến.

Ở một số địa phương, Trương Đạm Nương được thờ cùng bốn người anh tại các đền thờ Đức Thánh Tam Giang hoặc các đình làng. Một số truyền thuyết kể rằng bà hóa thành thần linh sau khi qua đời, phù hộ cho dân làng, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.

Năm anh em họ Trương được nhân dân tôn thờ như những vị thần linh hiển, với nhiều di tích và tín ngưỡng liên quan:

Đền thờ Đức Thánh Tam Giang Hàng trăm đền thờ ở vùng đồng bằng Bắc Bộ, đặc biệt tại Hưng Yên, Bắc Ninh, Ninh Bình và Thanh Hóa, thờ Trương Hống, Trương Hát, Trương Lừng, Trương Lẫy, Trương Đạm Nương. Các đền này thường nằm ở khu vực hợp lưu sông Cầu, sông Thương và sông Đuống, gắn với tín ngưỡng thần sông nước.

Năm anh em được xem là “sinh vi dũng tướng, tử vi minh thần” (sống là tướng dũng, chết thành thần linh). Họ được thờ như các vị thần bảo hộ, phù trợ mùa màng, bảo vệ dân làng trước thiên tai và giặc giã. Trương Đạm Nương, trong một số nơi, được tôn vinh như một nữ thần, biểu tượng cho sự mạnh mẽ và hy sinh của phụ nữ.

Dù sử sách chính thống như Đại Việt Sử Ký Toàn Thư ghi chép hạn chế, các truyền thuyết dân gian và tín ngưỡng đã giữ cho câu chuyện về năm anh em họ Trương sống mãi trong lòng nhân dân. Tinh thần yêu nước, lòng trung thành và sự hy sinh của họ trở thành nguồn cảm hứng cho các thế hệ sau.

Năm anh em Trương Hống, Trương Hát, Trương Lừng, Trương Lẫy và Trương Đạm Nương là biểu tượng của tinh thần đoàn kết, lòng trung thành và ý chí bảo vệ đất nước. Trong các giai đoạn lịch sử đầy biến động, họ đã góp phần quan trọng vào việc bảo vệ nền độc lập non trẻ của Việt Nam trước các thế lực ngoại xâm. Đặc biệt, hình ảnh Trương Đạm Nương làm nổi bật vai trò của phụ nữ trong các cuộc kháng chiến, khẳng định sự đóng góp không phân biệt giới tính trong sự nghiệp dựng nước và giữ nước.

Trong bối cảnh hiện nay, câu chuyện về năm anh em họ Trương tiếp tục truyền cảm hứng, nhắc nhở các thế hệ trẻ về giá trị của độc lập, tự do và trách nhiệm bảo vệ tổ quốc. Tinh thần bất khuất và sự hy sinh của họ là bài học quý báu, khơi dậy lòng tự hào dân tộc và ý chí vươn lên trong thời đại mới.

Tinh thần Ngày Thống nhất đất nước 30/4/1975 là ngọn lửa bất diệt, thắp sáng lòng yêu nước, ý chí tự cường và khát vọng hòa bình của dân tộc Việt Nam. Trong dịp kỷ niệm 50 năm vào năm 2025, tinh thần này không chỉ là dịp để nhìn lại những chiến công lẫy lừng của các thế hệ, các dòng họ người Việt Nam mà còn là động lực để toàn dân chung tay xây dựng một Việt Nam hùng cường, thịnh vượng. Với sự đoàn kết, bản lĩnh và khát vọng vươn lên, dân tộc Việt Nam sẽ tiếp tục viết nên những trang sử mới, xứng đáng với những hy sinh của các thế hệ đi trước.